خلاقیت توانایی قابل پرورش می باشد که والدین می توانند در زمانی محدود و با درنظر گرفتن تمرینهایی ساده، در مسیر خلاقیت فرزندان خود گام بردارند. خلاقیت، توانایی ای ذاتی است، لیکن فرآیند به کارگیری این توانایی ذاتی نیست و انسانها برای اینکه بتوانند خلاقیت خود را به کار گیرند، لازم است که تحت آموزشهای مناسب قرار گرفته و تلاش و همت بسیاری داشته باشند. در سیستم های آموزشی کشورهای موفق همچون ژاپن، کودکان برای پرورش خلاقیت تحت آموزشهای خلاق قرار می گیرند، اما در کشورهای در حال توسعه مانند کشور ما، نظام آموزشی نیز با کاستی هایی رو به رو است. در کشور ما کلاس های درس به گونه ای سازماندهی شده که معلم ملزم است که با مدیریت زمان، کتاب درسی و محتوای آموزشی که به او سپرده شده را تدریس کند و در پایان ترم آزمون بگیرد، این کار زمان آموزش را پر کرده و معلمان ما زمان چندانی برای پرورش خلاقیت ندارند، برای حل این مشکل می توان، آموزش و پرورش خلاقیت را در خانه انجام داد و والدین می توانند با آگاهی از روند این کار،کودکان خود را آموزش دهند. در ادامه به تمرینات آموزشی ای در راستای پرورش خلاقیت در مقطع دبستان اشاره می شود که این تمرینات می توانند راهگشای والدین گرامی در این امر مهم باشند.
تمرین های خلاقیت در مقطع دبستان
یکی از تمرینها این هست که والدین می توانند داستانی را برای فرزندشان تعریف کنند و سپس از او بخواهند که برای داستان عنوان و اسمی را انتخاب کند. به عنوان مثال به داستان زیر توجه کنید:
تاجری بود که برای تجارت به شهرهای مختلف سفر می کرد. از قضا به جزیره آدمخوارها رسید. آدمخوارها هم او را اسیر کردند تا فردا با او غذا بپزند. شازده خانم آدمخوارها تاجر را دید و همان لحظه عاشق او شد به پیش تاجر رفت و گفت من عاشق تو هستم. اگر با من ازدواج کنی به قبیله ام می گویم که تو را زنده نگه دارند، اما تاجر گفت نه من ترجیح می دهم که زنده زنده خورده شوم. اما با تو ازدواج نکنم. صبح روز بعد آدمخوارها تاجر را در دیگی گذاشتند و پختند.
والدین می توانند داستان فوق را برای فرزند خود بخوانند و از او بخواهند که برای آن عنوان تعیین کند. در زیر به عنوانهایی که کودکان برای این داستان در نظر گرفته اند،اشاره می شود.
عنوان های خلاق: باقلی پلو با گوشت تاجر، خورش تاجر
عنوان هایی که خلاقیت ندارند: شازده خانم، آقای تاجر و...
در صورتی که عنوانهای کودکان خلاق نباشد، می توانیم از آنها بخواهیم تا عنوانهای دیگری برای داستان بگذارند و آنها را راهنمایی کنیم تا کم کم ذهنشان معطوف به خلاقیت شود.
یکی دیگر از تمرینها این است که ما وسیله ای را نام می بریم و از فرزند خود می خواهیم که کاربردهای این وسیله را نام ببرد. مثلا از او می خواهیم که کاربردهای آجر را نام ببرد. در زیر پاسخ های دو دانش آموز نشان داده شده است.
دانش آموز اول: ساختن مدرسه، ساختن مسجد، ساخته خانه و....
دانش آموز دوم: گذاشتن آجر کنار در پارکینگ تا بسته نشود، استفاده از آجر برای ساختن دروازه بیس بال، استفاده از آجر برای شکستن گردو و...
همانطور که ملاحظه می کنید، پاسخهای دانش آموز اول چندان خلاقانه نبود. همه ما می دانیم که با آجر می توان ساختمان سازی کرد، اما دانش آموز دوم پاسخهای بدیع و خلاق ارائه داده است. اگر فرزند ما نتوانست پاسخ خلاقی ارائه دهد. باید از او بخواهیم که تفکر داشته و پاسخهای دیگری ارائه دهد.
تمرین بعدی به این شکل است که ما تعدادی حروف را به فرزند خود می دهیم و از او می خواهیم که با ترکیب این حروف کلمه با معنی بسازد. باید همواره دقت داشته باشیم که در ابتدای این تمرین، ما باید از حروف کم و ساده شروع کنیم تا کودک به سرعت جواب دهد و مشتاق شود و سپس حروف را بیشتر کنیم تا کودک رفته رفته که مشتاق شد، بتواند کلمات پیچیده را بسازد.
علاوه بر تمرین فوق ما می توانیم از کودک خود بخواهیم که هر میوه و خوراکی گرد را که می شناسد، نام ببرد و باید از او تعداد زیادی نام را انتظار داشته باشیم و در نام بردن به او کمک کنیم.
در عبارات فوق به تمرینهای نامبردنی اشاره شد، علاوه بر این تمرینات ما می توانیم تمرین نقاشی نیز با کودک انجام دهیم، به این صورت که یک شکل مانند دایره کشیده و از کودک بخواهیم که این شکل را به شکل دیگری تغییر دهد، اگر کودک دایره را به شکل توپ یا پرتقال درآورد کار او چندان خلاقانه نیست و باید باز هم برای او دایره کشیده و بخواهیم تا آن را به شکل دیگری درآورد. اما اگر فرزند ما دایره را به شکل چرخ یک دوچرخه یا نگین یک انگشتر درآورد نقاشی او به سمت خلاقیت پیش رفته است.